تاریخچه سرب و روی
تاریخچه فلز روی
روي در ابزار هاي برنزي ساخته دست بشر ۵۰۰۰ سال پيش، يافت شده.۲۰۰۰ سال است که بعنوان يکي از عناصر تشکيل دهنده برنج در اروپا و آسيا مورد استفاده قرار مي گيرد.
قدمت برخي از مصنوعات روي به حدود ۵۰۰ سال قبل بر مي گردد. در قرن هفتم بعد از ميلاد مسيح چيني ها تکنولوژي ذوب را گسترش دادند .
در قرن دهم ميلادي سکه هايي از ناحيه زاوار هندوستان ضرب شده است. براساس مشاهدات باستان شناسان از قرن چهارم به بعد مقدار زيادي روي در زاوار توليد و مورد استفاده قرار گرفته است. در خلال قرنهاي هفدهم و هجدهم تختال روي از آسيا به مقصد بازارهاي اروپا صادر مي شد.
در يونان باستان نيز از اين فلز استفاده مي شده به طوري که مجسمه اي از جنس روي در ترانسيلوانيا يافت شده که جزء قديمي ترين قطعـاتي است که در ساخت آن روي بکــار رفته است.اين فلز در يونان ” واپسودارگراس” يعني ( با فلز ديگر اشتباه گرفتن يا نقره کاذب ) و اين فلز مبهم به نظر مي آمده و به اشتباه فلز نقره ناميده مي شده.
و اما آشنايي با فلز روي در ايران سابقه ديرينه داشته، چنان که گفته مي شود صنعت فلزکاري در ايران سابقه هفت هزار ساله دارد. ايرانيان باستان از پيشگامان ساخت آلياژهاي گوناگون از فلزات محسوب مي شوند.
همانگونه که مي دانيد مفرغ (مس، قلع و روي) اولين بار توسط ايرانيان در ناحيه لرستان ساخته شده است، برنج (مس و روي) ، هفت جوش (مس، طلا، نقره، روي ، سرب، قلع، آهن و جيوه يا پلاتين)سفيد روي (نوعي آلياژ که رنگ و جلاي زيبايي داشته و جهت ساخت ظروف به کار مي رفته).
در دوره ساسانيان صنعت فلزکاري بسيار توسعه يافت از نمونه هاي ارزنده و زيباي بازمانده مي توان به تکنيک بالاي (در زمان خود و در مقايسه با تمدنهاي مشابه) صنعت فلزکاري در اين دوره پي برد. آثار کورههاي بسيار قديمي در اطراف برخي از معادن سرب و روي کشور موجود مي باشد، اما متاسفانه به علت عدم مطالعات کافي و کمي اسناد، از پيشينه و چگونگي توليد وتکنولوژي اين آلياژها مطالب مکتوب موجود نمي باشد است.
سرب يکي از شش فلزي است که از هزاره چهارم قبل از ميلاد مسيح شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است.طبق نظر باستان شناسان،قديمي ترين قومي که سرب را مورد استفاده قرار داده اند مصريها بوده اند که اين فلز را براي لعاب ظروف بکار برده و از کانيهاي نقره دار آن، نقره استخراج مي کردند. سپس روميان و بالاخره ايرانيان، چيني ها، هندوها، روسها و اعراب از جمله اقوامي بودند که از قديم الايام سرب را مي شناختند و از آن استفاده مي کردند. وجود آثار سرب و ابزار بجا مانده از آن دوران نشانگر کاربرد قابل توجه اين فلز مي باشد. به دليل خاصيت چکش خواري سرب، صنعتگران مي توانستند آنرا بخوبي گداخته نموده و به اشکال مختلف مورد نياز بازار آن زمان درآورند.
در ايران، سرب از اواخر هزاره سوم قبل از ميلاد مسيح شناخته شده و چون ذوب کربناتهاي سرب آسان است بهره برداري از معادن کربنات سرب بسشتر مورد توجه بوده است.
در دوره هاي قبل از اسلام سرب به عنوان ملات در کارهاي ساختماني، سد سازي و پل سازي و نيز براي ساختن رنگ، نقاشي و مواد دارويي بکار مي رفته است. بعد از اسلام، بهره برداري از معادن سرب به دليل بدست آوردن نقره بوده بطوري که حتي در برخي از کتب اين معادن را معادن نقره ناميده اند.
تا قبل از جنگ جهاني دوم، مصرف سرب در ايران ناچيز بوده و از معادن سرب بهره برداري چنداني به عمل نمي آمد، در حاليکه پس از جنگ، اين قبيل معادن اهميت يافته و از سرب به عنوان يک محصول صادراتي و ارز آور استفاده شده است.