هاواژ (اره زنجیری)؛کاربرد،انواع و مشخصات
مشابه ماشين هاواژ (Havaj) امروزه در معادن زغال، رس ها، نمك ها و ساير مواد معدني نرم كاربرد گسترده اي دارد و تقريبا جزء لاينفك معادن زغالي است كه به روش اتاق و پايه به ويژه در كشور آمريكا استخراج ميشود. اصول كار ايـن ماشـين بـدين صـورت است كه تيغه يا زنجير يا ديسك برندهاي، سنگ را برش مي دهد. اين ماشين داراي بازويي به شكل بيضي كشـيده اسـت و روي لبـه آن زنجيري با دندانه هاي كاربيدي يا الماسي نصب شده است. ساخت اين ماشين ها به گونه اي است كه قادرند در سـنگ، بـرش هـاي افقي و قائم به ضخامت حدود ۴ سانتيمتر (براي استفاده در استخراج سنگ هاي تزئيني و نما) ايجاد كنند. تغيير حالت تيغه ها از طريق نيروي هيدروليك حاصل ميشود. براي عمليات در معادن روباز، اين ماشين ها معمولا بر روي ريل حركت مـي كننـد ولـي اسـتفاده از ماشين هايي كه روي كاميون هاي چرخ لاستيكي يا جك هاي حمايت كننده سوار شده اند، قابليت مانور و انتقـال سـريع تر را بـه دسـت مي دهد. بعضي از معادن اقدام به نصب بازوي برش دهنده بر روي صندوقه بكهوي هيدروليك كرده اند و بدين ترتيب يك ابزار بسـيار متحرك و قابل براي ايجاد برش در هر جهتي به دست آورده اند.
کاربرد هاواژ (اره زنجیری)
از ماشين هاواژ براي ايجاد برش در معادن زيرزميني و همچنين در استخراج سنگ هاي ساختماني و نما، استفاده ميشود.
۱- استفاده از ماشين هاواژ در معادن زيرزميني
در عمليات چالزني و آتشباري در معادن زغالي، ايجاد يك سطح آزاد ثانويه در جبهه كار با استفاده از يك برش افقي رايـج اسـت. اين برش به وسيله زنجيري كه مجهز به يك سري ناخن هايي از جنس كربيد تنگستن ميباشد و نقش ابـزار بـرش را ايفـا مـيكنـد،صورت ميگيرد. اين ناخن ها معمولا در پنج زاويه مختلف قرار ميگيرند تا حركت زنجير در سنگ را تسهيل نمايند. با ايجاد اين سطح آزاد عمليات آتشباري با كيفيت بهتري انجام ميشود. به طور كلي استفاده از اين ماشين در چنين معادني، شامل موارد زير مي شود:
- ايجاد زير برش: اصلي ترين وظيفه اين نوع ماشين ايجاد زيربرش افقي در نزديكي سطح زمين ميباشد. بيشتر اين ماشين ها به گونه اي ساخته مي شوند كه از طرف راست به چپ در سنگ ايجاد برش نمايند، به همين دليل معمولا زنجيرها طوري آراسته شده اند كه عمليات برش آنها در سمت چپ بازو صورت ميگيرد و سمت چپ زنجير در حال كشش ميباشد.
- ايجاد برش قائم در جبهه كار: اين برش معمولا از بالاي لايه به سمت پايين آن صورت ميگيرد و در اين حالت بازوي ماشين بايد ۹۰درجه دوران كند. ابتدا ماشين با سرعت خيلي كم به سمت جلو حركت ميكند تا عمق برش مورد نظر به دست آيد، سپس عمليات برش از بالا به پايين در جبهه كار انجام مي شود. پس از آن درحالي كه زنجير همچنان در حال چرخيدن است، ماشين آهسته به عقب حركت مي كند تا بازو از داخل جبهه كار خارج شده و مواد چسبيده به آن نيز پاك شود.
- ايجاد برش در سقف و كف: با تغيير وضعيت قرارگيري ماشين و بازوي آن، از اين ماشين ميتوان براي ايجاد برش در سقف و كف كارگاه نيز استفاده نمود.
۲- استفاده از ماشين هاواژ در استخراج سنگهاي تزئيني و نما
يكي از فرآيندهاي استخراج سنگ هاي تزئيني و نما، ايجاد برش اوليه ميباشد. منظور از برش اوليه، فعاليتي است كـه بـه منظـور برش بلوك سنگ هاي بزرگ از تودة برجاي سنگ تزييني و نما مورد استفاده قرار ميگيرد كه بايد سعي شـود حتـي الامكـان هنگـام استخراج، صفحات صاف و نقش هاي زيباي داخلي سنگ در صفحه برش قرار گيرد. معمولاً براي انجام برش بلوك اوليه يـك سـري برش عمودي و يك سري برش افقي انجام ميشود. برش هاي عمودي از بالاترين سطح و برش هاي افقي از پايين ترين سطح انجـام ميگيرند. يكي از راه هاي ايجاد برش اوليه در سنگ، استفاده از ماشين هاواژ ميباشد.
مشخصات هاواژ
مشخصات هاواژ (اره زنجیری) شامل وزن،طول بازو،عمق برش،طول ریل و … در جدول آورده شده است.
انواع ماشين هاواژ
۱- ماشين هاواژ ريلي
حركت اكثر ماشين هاي هاواژي كه در معادن سنگ هاي تزئيني به كار ميروند و برخي از ماشين هايي كه در معادن زغـالي بـراي ايجاد زيربرش استفاده ميشوند، روي ريل هاي مخصوص اين ماشين صورت ميگيرد.
۲- ماشين هاواژ مورد استفاده در تونل
مدل هايي از اين ماشين كه در تونل ها (معادن زيرزميني) به كار ميروند، به لحاظ ساختماني كمي متفاوت ميباشـند. در ايـن نـوع ماشين ها، كنترل ماشين از آن جدا بوده و حركت ماشين بر روي داربستي صورت ميگيرد كه بين كف و سقف معدن قرار گرفته است.
۳- ماشين هاواژ اتوماتيك (چرخ زنجيري)
نوع ديگري از اين ماشين كه هم در معادن زيرزميني و هم در معادن روباز كاربرد دارد، نوع هاواژ اتوماتيك مـيباشـد كـه داراي چرخ زنجيري بوده و ديگر نيازي به ريل ندارد و هر جا كه لازم باشد قابل به كارگيري است .
عملکرد
ماشين هاي هاواژ بسته به نوع آنها هم به صورت تر (نيازمند شستشوي تراشه ها با آب) و هـم بـه صـورت خشـك قابـل كـاربرد هستند. نوع دوم در مناطق خشك و يا مناطق سردسير با دماي هواي زير صفر درجه كاربرد دارد. ماشين هاي هاواژ كه از دهه ۷۰ميلادي در معادن زغال سنگ به كارگرفته شده و هـم اكنـون نيـز بـه ميـزان زيادي در معادن سنگ استفاده ميشوند، بيشتر براي معادن و سنگ هايي مانند مرمر، تراورتن و سـنگ هـايي بـا سـايندگي و سـختي متوسط مناسب بوده و معمولا براي سنگ گرانيت غير قابل كاربرد ميباشند. همچنين از اين ماشين ها در معادن سنگ آهك، نمـك، گچ و پتاس نيز استفاده ميشود.
