پمپ؛انواع و کاربردها
تعریف پمپ
پمپ (Pump) وسیله‌ایست که با گرفتن نیروی مکانیکی از یک منبع خارجی (عموما الکتروموتور) و انتقال آن به سیال، باعث افزایش فشار و در نهایت انتقال آن به محل مورد نظر، حال چه به ارتفاع بالاتر و چه به پایین دست، میشود؛ میتوان گفت پمپ وسیله‌ای است که سیال را از محلی به محل دیگر منتقل میکند.
انواع پمپ
همانطور که میدانید، پمپ ها انواع مختلفی دارند، و به طبع آن برای کاربری های متفاوتی هم استفاده میشوند، حال پمپ ها را براساس ویژگی های مختلفی میتوان تقسیم‌بندی کرد، که یکی از متداول ترین آنها براساس نحوه انتقال انرژی از پمپ به سیال است که بسته به آن به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
۱- دینامیکی
۲- جابجایی مثبت
دینامیکی
در این سری انرژی الکتریکی از الکتروموتور، به شفت و از طریق آن به پمپ منتقل میشود و با چرخش پروانه‌ها انرژی مکانیکی ایجاد شده را به سیال منتقل کرده و در نهایت باعث افزایش فشار آن میشود. در پمپ های دینامیکی این انتقال انرژی به سیال دائمی بوده و تا زمانی که الکتروموتور روشن است ادامه پیدا میکند.
گریز از مرکز یا سانتریفیوژ (Centrifugal)
پمپ های گریز از مرکز پرکاربردترین پمپ برای انتقال آب هستند، که به کمک شکل خاص پروانه‌های سانترفیوژ، انرژی الکتریکی الکتروموتور را به انرژی سانتریفیوژ تبدیل کرده و با این نیروی ایجاد شده اقدام به جابجایی سیال میکنند.
تقریبا تمامی پمپ هایی که در میان ما رایج است و میشناسیم از نوع سانتریفیوژ هستند، از جمله: پمپ های آب خانگی،طبقاتی،کفکش، لجنکش و… که بسته به نوع پروانه و نوع نیروی سانترفیوژی که ایجاد میکنند به چند مدل تقسیم میشوند.
۱-جریان شعاعی (Radial Flow Pump)
فشار ایجاد شده به سیال تنها از طریق نیروی سانتریفیوژ تامین میشود و معمولا سیال از طریق توپی، وارد محفظه پروانه میشود و بصورت شعاعی به بیرون از پمپ جریان میابد.
۲-جریان مختلط (Mixed Flow Pump)
در این جریان ایجاد شده بیشتر از طریق نیروی سانتریفیوژ بوده و مقداری از آن هم از طریق نیروی ایجاد شده توسط تیغه‌ها ایجاد میشود و تخلیه به صورت شعاعی و محوری صورت میگیرد.
۳-جریان محوری (Axial Flow Pump)
پمپ های این دسته که پمپ های ملخی نیز نامیده میشوند، بیشترین نیرو را از طریق تیغه‌ها اعمال میکند که این سری بیشتر برای تولید دبی های بالاتر به کار میروند و دو مورد بالاتر برای تولید فشارهای بیشتر.
جابجایی مثبت
جابجایی مثبت، بگونه‌ای طراحی شده‌اند که سیال از یک سمت به داخل پمپ کشیده میشود و در پایان هر سیکل از سمت دیگر آن خارج میشود. حال منظور از سیکل، بسته به نوع پمپ میتواند یک دور گردش چرخنده‌ها باشد و یا یک حرکت پیستون؛
ایندها میتوانند میزان معینی از سیال، حتی مخلوط با گاز/هوا، را بدون تاثیر گرفتن از ارتفاع منتقل کنند. اما جریان ایجاد شده توسط جابجایی مثبت مقطع و دوره‌ای بوده و برخلاف پمپ سانتریفیوژ دائمی نیست.
رفت و برگشتی (reciprocating pump)
معمولا موتورهای الکتریکی تامین کننده نیروی محرکه لازم در این مدل هستند.
در این مدل با چرخش میل لنگ، پیستون در سیلندر جلو و عقب رفته یا اصطلاحا حرکت رفت و برگشتی می کند.مکش ایجاد شده در سیلندر که ناشی از عقب رفتن پیستون است، باعث کشیده شدن مایع به داخل سیلندر می شود. مایع از یک شیر ورودی به داخل سیلندر کشیده می شود.وقتی پیستون به جلو حرکت کند، ورودی بسته شده و مایع از شیر خروجی خارج می شود. شیرهای ورودی و خروجی یک طرفه هستند و ورود و خروج مایع را در هنگام حرکت پیستون کنترل می کنند تا مانع جابجایی اشتباه مایع به قسمت کم فشار و بالعکس شوند.
اگرچه حجم انتقال یافته ثابت است، اما دامنه حرکت عضو رفت و برگشتی می تواند با مکانیزمی قابل تنظیم باشد. به همین دلیل اولین انتخاب برای سرویس های تزریق هستند.از معایب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- نبض یا Pulse (به عنوان پدیده نامطلوب در سیستم لوله کشی)
۲- وابستگی به عملکرد شیر یک طرفه (Check Valve) در ورودی و خروجی
۱-پیستونی شناور (Plunger Pump)
این سری کارکردی مشابه پیستون ماشین دارند و میتوانند فشارهای بالایی را ایجاد کنند اما نیاز به روغن کاری دائم دارند.
۲-پلانجری (Plunger)
در پلانجری، نیروی دورانی موتور از طریق میل لنگ و یک میل-پیستون که حرکت دورانی را به حرکت رفت و برگشتی تبدیل می نماید به پیستون منتقل می شود.پلانجری بهترین گزینه برای پمپاژ سیالات با ویسکوزیته بالا می باشند.
۳-دیافراگمی (Diaphragm Pump)
این مدل هم مشابه پمپهای پیستونی است با این تفاوت که بجای پیستون، با جلو و عقب رفتن یک دیافراگم (غشاء پلاستیکی) سیال منتقل میشود.
چرخشی (Rotary Pump)
با استفاده از مکانیسم چرخشی، سیال را جا به جا می کنند. در واقع خلاء ایجاد شده ناشی از چرخش چرخ دنده ها، منجر به جذب و هدایت سیال می شود. مزیت مهم که آن ها را بسیار کارآمد کرده این است که می توان از آن ها برای پمپ کردن سیالات ویسکوز (چسبناک) استفاده کرد. در چرخشی با افزایش ویسکوزیته، سرعت گردش بالاتر می رود و سیال در سیستم انتقال می یابد
دنده‌ای (Gear Pump)
این ها به کمک چرخ دنده و حرکت آنها موجب انتقال سیالات میشوند.
لوب (Lobe Pump)
در این به دلیل مقاومت بالا و بهداشتی بودن در مصارف شیمی، داروسازی، بیوتکنولوژی و… کاربرد فراوانی دارند
پره‌ای (Vane Pump)
در این سری نیروی جابجایی مثبت توسط پره‌ها ایجاد میشود، که در مصارف فشار بالا و سیستم های سوپرفشار کاربرد دارند.
اسکرو (Rotary Screw Pump)
این دسته اولین و مهم ترین نماینده خانواده پمپ های چرخشی هستند.حرکت سیال در این گونه از براساس تغییر زاویه یک پیچ در پوسته است.به دلیل ابداع این پمپ توسط ارشمیدس این را با نام پیچ ارشمیدس (Archimedes rotary pump) نیز می شناسند.
پیش رس (Peristaltic pumps)
–در این مدل با به گردش در افتادن چرخ‌ها، و ایجاد مکش، سیال را به داخل پمپ کشیده و به دلیل کوچکتر بودن خروجی پمپ، سیال با شدت بیشتری به بیرون رانده میشود.
کاربردهای پمپ ها
امروزه در کاربرد های متنوعی استفاده می شود مثل:
- سیستم های آبیاری و آبرسانی
- منبع آب یا بنزین
- سیستم فاضلاب
- سیستم کنترل سیل
- سیستم های تهویه مطبوع و …
متناسب با کاربردهای گسترده شکل ها و سایزهای متنوعی از آن ها وجود دارد:
از کوچک تا بزرگ، از فشار کم تا زیاد، از حجم کم تا زیاد و با قابلیت انتقال گاز یا مایع.
برخی از تامین کنندگان پمپ در سناماین👇
خرید و فروش پمپ لوب در سناماین
خرید و فروش پمپ سانتریفیوژي در سناماین
