گچ؛ کاربردها و انواع کوره های گچ پزی
گچ چیست؟
گچ یک مصالح ساختمانی است که از سنگ گچ موجود در طبیعت بدست می آید. سنگ گچ به صورت سولفات دو کلسیم آبدار در منابع سطح زمین یافت می شود و پس از خرد شدن و انتقال به کوره به شکل پودرهای بسیار ریز سفید رنگ برای مصارف ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
این نوع مصالح در صنایع مختلف کاربرد دارد اما از جمله کاربردهای رایج آن مربوط به صنعت ساختمان است. کار با این مصالح ساختمانی دارای پیچیدگی و ریزه کاری مخصوص به خود می باشد، از این رو برای استفاده از آن به مهارت و ترفندهای خاص نیازمند است.
این متریال برای پوشش سطوح مختلف و دکوراتیو نمودن آن ها به کار می رود و به دلیل داشتن رنگ سفید، جلوه ای تمیز و روشن به فضا می بخشد.
خواص گچ
- زودگیر بودن
- خاصیت ازدیاد حجم
- مقاومت در برابر آتش سوزی
- آکوسیتیک بودن
- ارزان بودن
- خاصیت پلاستیکی
- رنگ
- رنگ پذیری
كاربرد های گچ
مهمترين موارد استفاده بشرح ذيل خلاصه شده است :
۱- در ساختمان سازي : اندود ، سفيد كاري ، تميز كاري ، پرداخت ، گچ بري ، ملاتهاي گچي ، آجر ، گچ و ماسه ، عايق حرارتی و صوتی ، ورقه هاي پيش ساخته سقف و كف ديوار،مجسمه سازي .
۲- صنعت سيمان : افزايش زمان گيرايي (دير گير )
۳- صنايع چيني سازي و سراميك : قالب چيني و سراميك
۴- صنعت شيشه سازي : تنظيم ويسكوزيته مذاب ( از نظر ميزان اكسيژن حل شده يا نشده )
۵- در صنعت ريخته گري : گچ نسوز
۶- كشاورزي : تهيه كود شيميايي ، تهويه كننده خاك ، تهيه سمهاي شيميايي
۷- پزشكي : باند پزشكي ، قالب دندان ، تهيه قرص ، در حشره كشها و رشد مخمرها
۸- صنعت كاغذ سازي : شفافيت كاغذ
۹- صنعت پتروشيمي : خشك كن
۱۰- صنعت چرم سازي : جداكننده مواد شاخي از پوست
۱۱- تهيه سولفات دو سود
۱۲- تهيه اسيد سولفوريك
تهیه گچ
سنگ‌گچ با روش ها و ابزارهای مختلف از معدن استخراج شده و در همان محل و یا در کارخانه توسط سنگ شکن های چکشی به کلوخه هایی در حدود ۴۰ سانتی متر خرد می شوند و سپس با انتقال به سنگ شکن های فکی آنها را تا ابعاد چند میلی متر ریز می کنند . و برای ذخیره به سیلوها می فرستند. سپس توسط تسمه های نقاله به کوره های‌گچ پزی منتقل می کنند . تا در دمای حدود ۱۸۰ درجه سانتی گراد حرارت دهند . پس از طی مراحل پخت آن را با آسیاب های مخصوص به صورت پودر می آوردند. گچ‌مرغوب باید کمتر از ۱۵/۰ میلی متر باشد .
انواع کوره های گچ پزی
کوره های چاهی
از قدیمی ترین انواع کوره گچ پزی در ایران می باشد . در این کوره ها که مانند تنور می باشد حرارت قابل کنترل نیست به همین سبب با توجه به دماهای مختلف همه نوع سنگ‌گچ از گچ‌پخته تا گچ‌ساختمانی ، انیدریت و … تجزیه شده ، به دست می آید .
محصول این کوره ها با توجه به یکنواخت نبودن آن ، مرغوب نیستند .
کوره های تاوه ای
سنگ گچ ریز شده بر روی سینی های بزرگ ریخته شده و در این کوره ها قرار می گیرد . در این کوره ها دستگاهی تعبیه شده که دانه های سنگ‌گچ را هم می زند تا حرارت به طور یکنواخت به همه دانه ها برسد .
کوره های گردنده خفته
این کوره ها به صورت استوانه ای خفته ، که با افق حدود ۴ درجه شیب دارد حول محور خود می چرخد . توسط این عمل کلوخه های سنگ‌گچ در حین پخته شدن به جلو هدایت می شوند و پس از خروج از کوره با دمیدن هوای سرد آنها را خنک می کنند . و سپس به آسیاب هدایت می شوند .
حرارت این کوره ها قابل کنترل بوده و در نتیجه محصول به دست آمده یکنواخت و مرغوب می باشد . کار این کوره ها می تواند به صورت پیوسته و بدون وقفه انجام گیرد . بدین صورت که هر چقدر محصول به جلو رانده می شود می توان به همان نسبت کوره را بارگیری نمود .
ویژگی های گچ ساختمانی
این ماده بسیار سبک بوده و از این رو استفاده از آن هیچ گونه بار اضافی بر ساختمان وارد نمی کند.
استفاده از آن می تواند به نوعی سبب ایجاد عایق صوتی و حرارتی شود.
خاصیت شکل پذیری گچ بالا بوده و می توان آن را به اشکال مختلف در آورد.
در صورت کثیف شدن، امکان تمیز کردن آن به راحتی وجود ندارد.
بزرگ ترین ایراد این محصول جذب رطوبت و طبله کردن در اثر آن می باشد. اعمال این ماده بر روی سطوح فلزی موجب ترکیب شدن آن با فلزات و تولید سولفات می شود، در نتیجه عمر قطعه مورد نظر کاهش پیدا می کند. از این رو قبل از پوشش سطوح آهنی، مسی و سربی با گچ باید یک لایه ضد زنگ روی آن ها قرار گیرد.
مقاومت این متریال در برابر حریق بالا بوده و یک متریال کندسوز محسوب می شود.
انواع گچ مورد استفاده در ساختمان
- سفید: این به منظور سفیدکاری در ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. به صورت روکار استفاده می شود و در مقایسه با انواع دیگر گچ ساختمانی قیمت پایین تری دارد.
- گیپتون: این نوع از ترکیب گچ با افزودنی های چسبنده ای مانند سریشم بدست می آید و به صورت دو لایه بر روی آجر، سطوح بتنی متخلخل، سطوح سیمانی، بلوک های سیمانی و بلوک های بتنی اجرا می گردد.
- عاج: دارای دانه بندی بسیار نرم و میکرونیزه می باشد و در مجسمه سازی، ساخت قطعات پیش ساخته گچی، تولید رنگ لعابی و کشته کشی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد.
- مرمر: نوعی گچ بدون آب مولکولی می باشد که با محلول مخلوط و سپس مجددا پخته می شود. در برابر رطوبت از مقاومت بالایی برخوردار می باشد.
- ساتن: به منظور سفیدکاری لایه نهایی سطوح مورد استفاده قرار می گیرد. برای تهیه این متریال، گچ را با مواد افزودنی همانند پرلیت مخلوط می کنند.
- سیوا: بر روی انواع سطوح مختلف استفاده می گردد. گچ سیوا برای انجام عملیات زیرکاری بسیار مناسب می باشد. بر روی سطوحی که با گچ سیوا پوشانده شده اند می توان از انواع رنگ های روغنی، پوشش های اکریلیکی، دیوارپوش های PVC، گچ پلیمری ساتن و بلکا استفاده نمود.
قیمت گچ
به نوع و درصد خلوص، اندازه ذرات، میزان سفیدی، هزینه استخراج از معدن و هزینه های جانبی کارخانه و بسته بندی آن بستگی دارد.
شرایط نگهداری گچ
به علت میل ترکیبی زیاد‌گچ ، اگر به صورت فله می باشد باید سریع مصرف شوند و اگر پاکتی و کیسه ای باشد در صورت رعایت کردن اصول انبار کردن آن ، می توان تا یک سال نگهداری کرد .
در شرایط بدون رطوبت و رعایت میزان فاصله ۱۰ تا ۲۰ سانتی متری از سطح زمین و دیوارها ، باید نگهداری شود .
