تأسیسات و مراحل مختلف عملیات معدنی
هدف از این مبحث، آشنایی کلی با قسمت های مختلف معدن است. به طوری که خواهیم دید، بسیاری از عملیات معدنی همزمان با یکدیگر انجام میگیرد و درهرحال بایستی شرایط مربوط به عملیات دیگر را نیز در نظر داشت؛ مثلا ضمن حفر حفریات معدنی مختلف، توجه به مسائل ایمنی، ازجمله تهویه معدن، ضروریست و درعین حال، نبایستی مسائل مربوط به نگهداری را از نظر دور داشت. به همین خاطر، عملیات مختلف معدن به اجمال بررسی خواهد شد تا خواننده آشنایی کلی پیدا کند.
تأسیسات بیرونی معدن
قبل از فعالیت معدنکاری، ابتدا بایستی منطقه وسیعی را به منظور احداث تأسیسات بیرونی معدن در نظر گرفت. این محل، باید در مجاورت دهانه چاه یا تونل اصلی معدن واقع و حتی المقدور مسطح باشد. درصورتیکه در مجاورت چاه یا تونل اصلی، زمین مسطح نباشد، بایستی آن را با استفاده از ماشین آلات راهسازی تسطیح کرد؛ مثلا محوطه معدن بزرگ منطقه زغال سنگ بابنیزو بزرگ منطقه زغالسنگ بابنیزو کرمان با صرف وقت و مبالغ زیاد احداث شده است.
بزرگ منطقه زغال سنگ بابنیزو کرمان با صرف وقت و مبالغ زیاد احداث شده است.
انتخاب محل تأسیسات بیرونی معدن از جمله مسائل مهم است که باید با توجه به تمام عوامل انجام گیرد. این محل که به نام محوطه معدن نامیده میشود، بایستی از دسترس سیلاب ها، سنگ های معلق و عوامل نظیر آن دور و در عین حال، اختلاف ارتفاع لازم، برای احداث محل جمع آوری مواد باطله و انبارهای مواد معدنی (بونکر) موجود باشد. بدیهی است زمین محل باید مقاومت کافی داشته باشد تا بتواند وزن تأسیسات مختلف را تحمل کند.
یکی از مسائل مهمی که به هنگام انتخاب محوطه معدنی باید مورد توجه قرار گیرد، وجود فضای لازم برای تخلیه مواد باطله حاصل از عملیات معدن کاری است. این محل باید به گونه ای انتخاب شود که به آسانی بتوان واگن های حاوی سنگ های باطله را تخلیه کرد. مهمترین تأسیسات بیرونی به شرح زیر است:
الف) نیروگاه پست توزیع برق
برای تأمین روشنایی محوطه معدن، شارژ چراغ های معدنی، تغذیه بادبزن های اصلی، تلمبه ها و کمپرسورها و نیز تغذیه تعمیرگاه و مسائل
نظیر آن، وجود نیروگاه پست توزیع برق ضروری است. اگر معدن در نقطه دورافتاده ای واقع باشد، برای آن نیروگاه اختصاصی برق احداث میکنند؛ ولی اگر در مسیر خط سراسری انتقال برق واقع شود، برای تغذیه آن، یک پست توزیع برق در نظر میگیرند. به هنگام طراحی معدن باید میزان مصرف برق لازم را محاسبه و با توجه به آن، مولدها باترانسفورماتور مورد نیاز را انتخاب کرد. انتخاب محل نیروگاه برق باید با رعایت تمام نکات ایمنی صورت گیرد.
ب) کمپرسور خانه
به طوریکه خواهیم دید، بسیاری از دستگاه هاي معدنی با هوای فشرده کار میکنند و در بعضی از قسمت ها نیز، به منظور رعایت مسائل ایمنی،
استفاده از هوای فشرده الزامی است. و در اینجا ذکر این نکته ضروری است که با توجه به سروصدای زیاد کمپرسورها، حتی المقدور باید محل کمپرسورخانه را دور از تأسیسات اداری در نظر گرفت.
ج) چراغ خانه
برای تأمین روشنایی لازم برای افراد به هنگام کار در معدن برای هر کارگر و در هر شیفت کار، باید یک چراغ موجود باشد. برای تأمین روشنایی کافی،هرچراغ پس از ۸ساعت کار حداقل بایستی ۸ساعت زیر شارژ بماند تا برای مصرف روز بعد آماده شود.
د) تعمیرگاه و کارگاه فنی
برای تعمیر وسایل معدنی، معمولاًً تعمیرگاهی در محوطه معدن تأسیس میشود.همچنین به منظور ساختن قطعات فلزی، چوبی و بتنی مورد نیاز معدن، یک کارگاه فنی احداث میکنند.
هـ) دکل های معدن
در مواردی که برای دسترسی به ماده معدنی از چاه قائم استفاده شود، برای انجام عملیات باربری، در بالای هر چاه دکل نصب میشود.
و) مرکز جرثقیل ها
حمل و نقل افراد و مواد معدنی در داخل چاه، به کمک تعدادی جرثقیل انجام میگیرد که معمولاًً تمامی آنها در یک محوطه مخصوص نصب شده اند.
ز) بادبزن اصلی
به طوریکه خواهیم دید، یکی از مهمترین مسائل معدن، تهویه آن است.برای به جریان انداختن هوا درقسمت های مختلف، معمولاً یک بادبزن اصلی در محوطه معدن نصب میشود که از طریق تونل یا چاه موجود هوا را به جریان می اندازد.
ح) بونكرها
معمولاًً مواد معدنی به وسیله واگن از معدن به بیرون حمل شده و در مخازنی که به نام بونکر مرسوم است، تخلیه میشود. در مرحله بعد، مواد معدنی از این بونکر به داخل کامیون ها تخلیه شده است و به ایستگاه بارگیری حمل میشود.
ط) مخزن آب
برای خاموش کردن آتش سوزی های احتمالی در معدن، به ویژه معادن زغال سنگ، یک مخزن بزرگ آب همراه با شبکه گسترده ای از لوله های بزرگ که در قسمت های معدن گسترش می یابد، پیش بینی میشود. بدیهی است این مخزن، جدا از مخزن لازم برای مصارف بهداشتی و آشامیدنی است.
ی) کارگاه تغلیظ
امروزه در اکثر معادن، کارخانه تغلیظ و شستشوی مواد معدنی وجود دارد که ماده استخراج شده را بر عیار میکند. با توجه به هزینه زیاد احداث اینگونه کارخانه ها، معمولاً برای چند معدن نزدیک به هم، یک کارخانه تغلیظ احداث می شود. مثلا برای شستشوی زغال های معادن باب نیزو و پابدانا در کرمان، یک کارخانه زغال شویی بزرگ در حوالی زرند احداث شده است که شستشوی محصول هر دو معدن را به عهده دارد.
ک) ساختمان های اداری و بهداشتی
علاوه بر تأسیسات یادشده، در محوطه هر معدن، یک ساختمان اداره مرکزی، حمام و ساختمان کمک های اولیه احداث میشود.
مطالب مرتبط
گزارش معدنکاری دنیا در سال ۲۰۲۴
۲۲ خرداد ۱۴۰۳پنج شرکت بزرگ تولیدکننده مس در جهان
۵ خرداد ۱۴۰۳آینده عرصه مس در جهان
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳عملکرد صنعت و معدن در سال ۱۴۰۲
۴ اردیبهشت ۱۴۰۳قانون معادن مصوبه اجرائی سال ۱۳۹۲
۲۹ فروردین ۱۴۰۳انواع حفریات معدنی
۵ تیر ۱۴۰۰